Αντουάν - Μαρί Μπερτράν (Antoine - Marie Bertrand, Lyons, 1754 - Paris, 10 Οκτωβρίου 1796). Ιακωβίνος Γάλλος επαναστάτης, δημοκρατικός «ροβεσπιεριστής» δήμαρχος της Λυών και αργότερα μάρτυρας της ελευθερίας έπειτα από την καταστολή της «συνωμοσίας της Γκρενέλ».
Από τον ΒΛΑΣΗ ΡΑΣΣΙΑ
ΙΑΚΩΒΙΝΟΣ ΣΤΗΝ ΛΥΩΝ
Γεννήθηκε στην Λυών από πλούσιο αστό έμπορο πατέρα και έλαβε καλή μόρφωση. Λίγο πριν το ξέσπασμα της Γαλλικής Επανάστασης εντάχθηκε στους δημοκρατικούς κύκλους της Λυών, που αργότερα ίδρυσαν την ιακωβίνικη οργάνωση «Λαϊκή Εταιρεία», στους κόλπους της οποίας έδρασαν από το 1792 οι επαναστάτες που συσπειρώνονταν γύρω από τον δημεγέρτη Μαρί Ζοζέφ Σαλιέ (Marie Joseph Chalier, 1747 – 1793).
Θαυμαστής του ηγέτη των «Αβράκωτων» του Παρισιού επαναστάτη ιατρού και δημοσιογράφου Ζαν - Πωλ Μαρά (Jean - Paul Marat, 1743 – 1793), ο Μπερτράν υιοθέτησε τα συνθήματα του Σαλιέ και ως μέλος της πολιτικής παράταξης του τελευταίου εκλέχθηκε αρχικά στρατηγός της Εθνοφρουράς και εν συνεχεία, στις 18 Νοεμβρίου 1792 δημοτικός επίτροπος από τους έχοντες την πλειοψηφία στο δημοτικό συμβούλιο οπαδούς του Σαλιέ.
ΠΡΩΤΗ ΔΗΜΑΡΧΙΑ (8 ΜΑΡΤΙΟΥ – 30 ΜΑΪΟΥ 1793)
Όταν τον Μάρτιο του 1793 παραιτήθηκε ο «Γιρονδίνος» δήμαρχος Αντουάν Νιβιέρ – Σολ (Antoine Nivière – Chol, 1744 – 1817 και διαφάνηκε η τοποθέτηση ενός φιλομοναρχικού στην θέση του, οι εντεταλμένοι αντιπρόσωποι της «Συμβατικής Εθνοσυνέλευσης» Rovère, Legendre και Basire ανακήρυξαν στις 8 Μαρτίου δήμαρχο τον Μπερτράν. Δύο μήνες αργότερα, οι Μπερτράν και Σαλιέ ζήτησαν, με επιστολή του δεύτερου προς την «Συμβατική Εθνοσυνέλευση» του Παρισιού, την ίδρυση και στην Λυών ενός «Επαναστατικού Δικαστηρίου», καθώς και ενός τοπικού επαναστατικού στρατού που να συντηρείται από την έκτακτη («taxe force») φορολόγηση των πλουσίων, όμως λίγες ημέρες μετά, στις 29 Μαϊου 1793 οι μοναρχικοί και οι «Γιρονδίνοι» της πόλης στασίασαν ένοπλα και, μετά από οδομαχίες που κατέληξαν σε περίπου 50 νεκρούς και 120 τραυματίες, κατέλαβαν το δημαρχείο και μετά ολόκληρη την πόλη της Λυών στις 30 Μαϊου.
ΣΤΙΣ ΦΥΛΑΚΕΣ ΤΩΝ ΑΝΤΕΠΑΝΑΣΤΑΤΩΝ
Οι Σαλιέ και Μπερτράν συνελήφθησαν πρώτοι (με ένταλμα που υπέγραψε ο δικαστής Αμπέρ, Jean - Jacques Ampère, πατέρας του γνωστού φυσικομαθηματικού Αντρέ – Μαρί Αμπέρ, André - Marie Ampère, 1775 - 1836), δάρθηκαν, διαπομπεύτηκαν δεμένοι και κλείστηκαν στις φυλακές με δεκάδες άλλους «Ιακωβίνους» και «Αβράκωτους», ανάμεσα στους οποίους ήσαν όλα τα μέλη του «Δικαστηρίου της περιφέρειας Λυών» («Tribunal de District de la ville de Lyon-Dodieu» και συγκεκριμένα οι Gaillard, Bussat, Fernex, Dubessey και Hidins), ο συντονιστής της τοπικής «Επιτροπής Κοινής Σωτηρίας» Achard, οι «Ιακωβίνοι» πρώην αριστοκράτες Roullot και Sautemouch και ο δημοτικός επίτροπος Riard de Beauvernois.
ΔΕΥΤΕΡΗ ΔΗΜΑΡΧΙΑ (10 ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ 1793 – 28 ΑΥΓΟΥΣΤΟΥ 1794)
Στην θέση του Μπερτράν οι στασιαστές τοποθέτησαν τον ομοϊδεάτη τους Jean Jacques Coindre (1748 – 1793). Όταν τελικά στις 9 Οκτωβρίου η Λυών έπεσε στα χέρια των δημοκρατών, όσοι δημοκρατικοί βρίσκονταν στις φυλακές και δεν είχαν εκτελεστεί όπως ο Σαλιέ, απελευθερώθηκαν. Δύο μόλις ημέρες από την απελευθέρωσή του, ο Μπερτράν ανέλαβε ξανά την δημαρχία, την οποία κράτησε σε όλη την διάρκεια της «ροβεσπιερικής» παντοδυναμίας.
Όταν όμως έπεσε ο Ροβεσπιέρος στις 28 Ιουλίου 1794, από τους οπαδούς του άλλοι καρατομήθηκαν και άλλοι κλείστηκαν στις φυλακές. Ο Μπερτράν, εναντίον του οποίου οι «θερμιδωριανοί» δεν είχαν κάποια σαφή κατηγορία, απλώς υποχρεώθηκε σε παραίτηση, πράγμα που έπραξε στις 28 Αυγούστου και έναν μήνα αργότερα έφυγε για το Παρίσι, ελπίζοντας, μάταια βεβαίως, ότι θα μπορούσε να επηρεάσει διάφορους βουλευτές για μια πιο ανθρώπινη αντιμετώπιση των συμπολιτών του κρατούμενων επαναστατών.
Η «ΣΥΝΩΜΟΣΙΑ ΤΗΣ ΓΚΡΕΝΕΛ»
Μέχρι και το 1796 παρέμεινε στο Παρίσι. Στα τέλη του 1795 προσχώρησε στην φιλο-ιακωβινική οργάνωση «Λέσχη του Πανθέου» («Societe du Pantheon») του Ιταλού επαναστάτη και «ροβεσπιεριστή» Φίλιππου Μπουοναρόττι (Filippo Giuseppe Maria Ludovico Buonarrotti ή Buonarroti, 1761 - 1837) και έζησε από κοντά τα γεγονότα της σύλληψης του Γράκχου Μπαμπέφ και των συντρόφων του της «Συνωμοσίας των Ίσων» (στις 10 Μαϊου 1796 ή 21 Φλορεάλ του έτους 4) και της μεταφοράς τους στα τέλη Αυγούστου στις φυλακές της επαρχιακής πόλης Βαντόμ (Vendome) ως μέτρο ασφαλείας έπειτα από την αποτυχημένη απόπειρα των παρισινών «Ιακωβίνων» να εξεγείρουν τον λαό και να απελευθερώσουν τους κρατούμενους στις 26 Μαϊου 1796 (9η Πραιριάλ του έτους 4).
Στις 9 Σεπτεμβρίου ο Μπερτράν συμμετείχε σε μία νέα απόπειρα των «Ιακωβίνων» να προκαλέσουν λαϊκή εξέγερση και να παρασύρουν μαζί τους το σώμα στρατού που έδρευε στο στρατόπεδο της Γκρενέλ (Grenelle). Όμως τα σχέδιά τους είχαν προδοθεί από χαφιέδες, με αποτέλεσμα πάνω από 100 εξεγερμένοι να πέσουν έξω από τις πύλες του στρατοπέδου κάτω από τα πυρά του ταγματάρχη Μαρλό (Marlo) και περισσότεροι από 800 να συλληφθούν και να καταλήξουν στις φυλακές. Ανάμεσα στους συλληφθέντες ήταν και ο Μπερτράν, που είχε πιαστεί σε ένα αστυνομικό μπλόκο μαζί με τον λυωνέζο ζωγράφο Philippe - Auguste Hennequin (1762 – 1833) και τον Jean - Francois Baby, πρώην αστυνομικό διοικητή του «Επαναστατικού Στρατού της Αριέγης («L' armée révolutionnaire de l' Ariège»). Η ιακωβίνικη απόπειρα της Γκρενέλ ήταν εκείνο που ο Έρνεστ Μπαξ (1911) περιέγραψε ως «το τελευταίο επεισόδιο της Γαλλικής Επανάστασης».
ΔΙΚΗ ΚΑΙ ΕΚΤΕΛΕΣΗ
Οι δίκες έγιναν από έκτακτα στρατοδικεία στις αρχές του Οκτωβρίου 1796. Εκατοντάδες καταδικάστηκαν σε πολυετείς φυλακίσεις και εξορία, ενώ 32 επαναστάτες καταδικάστηκαν αμετάκλητα σε θάνατο και τουφεκίστηκαν τα ξημερώματα της 10ης Οκτωβρίου έξω από το στρατόπεδο της Γκρενέλ. Ανάμεσά τους ήταν και ο Μπερτράν, που, φωνάζοντας «Ζήτω η Δημοκρατία!», έπεσε κάτω από τα πυρά του στρατιωτικού αποσπάσματος σε ηλικία 42 ετών.
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ:
Ernest B. Bax, «The Last Episode of the French Revolution Being a History of Gracchus Babeuf and the Conspiracy of the Equals», London, 1911
P. Bessand - Massenet, « L'attaque de Grenelle. Les communistes en 1796», εκδόσεις «Librarie Hachette», Paris, 1926
Philippe Buonarroti, «Gracchus Babeuf et le Conspiration des Egaux», Paris, 1830
William D. Edmonds, «Jacobinism and the revolt of Lyon, 1789 – 1793», Oxford, 1990
Paul R. Hanson, «Historical Dictionary of the French Revolution», εκδόσεις «Scarecrow Press», Lanham, MD, 2004
Michael L. Kennedy, «The Jacobin clubs in the French Revolution, 1793-1795», Oxford, 2000
Albert Soboul (ed.), «Dictionnaire historique de la Révolution française», Paris, 1989
Από τον ΒΛΑΣΗ ΡΑΣΣΙΑ
ΙΑΚΩΒΙΝΟΣ ΣΤΗΝ ΛΥΩΝ
Γεννήθηκε στην Λυών από πλούσιο αστό έμπορο πατέρα και έλαβε καλή μόρφωση. Λίγο πριν το ξέσπασμα της Γαλλικής Επανάστασης εντάχθηκε στους δημοκρατικούς κύκλους της Λυών, που αργότερα ίδρυσαν την ιακωβίνικη οργάνωση «Λαϊκή Εταιρεία», στους κόλπους της οποίας έδρασαν από το 1792 οι επαναστάτες που συσπειρώνονταν γύρω από τον δημεγέρτη Μαρί Ζοζέφ Σαλιέ (Marie Joseph Chalier, 1747 – 1793).
Θαυμαστής του ηγέτη των «Αβράκωτων» του Παρισιού επαναστάτη ιατρού και δημοσιογράφου Ζαν - Πωλ Μαρά (Jean - Paul Marat, 1743 – 1793), ο Μπερτράν υιοθέτησε τα συνθήματα του Σαλιέ και ως μέλος της πολιτικής παράταξης του τελευταίου εκλέχθηκε αρχικά στρατηγός της Εθνοφρουράς και εν συνεχεία, στις 18 Νοεμβρίου 1792 δημοτικός επίτροπος από τους έχοντες την πλειοψηφία στο δημοτικό συμβούλιο οπαδούς του Σαλιέ.
ΠΡΩΤΗ ΔΗΜΑΡΧΙΑ (8 ΜΑΡΤΙΟΥ – 30 ΜΑΪΟΥ 1793)
Όταν τον Μάρτιο του 1793 παραιτήθηκε ο «Γιρονδίνος» δήμαρχος Αντουάν Νιβιέρ – Σολ (Antoine Nivière – Chol, 1744 – 1817 και διαφάνηκε η τοποθέτηση ενός φιλομοναρχικού στην θέση του, οι εντεταλμένοι αντιπρόσωποι της «Συμβατικής Εθνοσυνέλευσης» Rovère, Legendre και Basire ανακήρυξαν στις 8 Μαρτίου δήμαρχο τον Μπερτράν. Δύο μήνες αργότερα, οι Μπερτράν και Σαλιέ ζήτησαν, με επιστολή του δεύτερου προς την «Συμβατική Εθνοσυνέλευση» του Παρισιού, την ίδρυση και στην Λυών ενός «Επαναστατικού Δικαστηρίου», καθώς και ενός τοπικού επαναστατικού στρατού που να συντηρείται από την έκτακτη («taxe force») φορολόγηση των πλουσίων, όμως λίγες ημέρες μετά, στις 29 Μαϊου 1793 οι μοναρχικοί και οι «Γιρονδίνοι» της πόλης στασίασαν ένοπλα και, μετά από οδομαχίες που κατέληξαν σε περίπου 50 νεκρούς και 120 τραυματίες, κατέλαβαν το δημαρχείο και μετά ολόκληρη την πόλη της Λυών στις 30 Μαϊου.
ΣΤΙΣ ΦΥΛΑΚΕΣ ΤΩΝ ΑΝΤΕΠΑΝΑΣΤΑΤΩΝ
Οι Σαλιέ και Μπερτράν συνελήφθησαν πρώτοι (με ένταλμα που υπέγραψε ο δικαστής Αμπέρ, Jean - Jacques Ampère, πατέρας του γνωστού φυσικομαθηματικού Αντρέ – Μαρί Αμπέρ, André - Marie Ampère, 1775 - 1836), δάρθηκαν, διαπομπεύτηκαν δεμένοι και κλείστηκαν στις φυλακές με δεκάδες άλλους «Ιακωβίνους» και «Αβράκωτους», ανάμεσα στους οποίους ήσαν όλα τα μέλη του «Δικαστηρίου της περιφέρειας Λυών» («Tribunal de District de la ville de Lyon-Dodieu» και συγκεκριμένα οι Gaillard, Bussat, Fernex, Dubessey και Hidins), ο συντονιστής της τοπικής «Επιτροπής Κοινής Σωτηρίας» Achard, οι «Ιακωβίνοι» πρώην αριστοκράτες Roullot και Sautemouch και ο δημοτικός επίτροπος Riard de Beauvernois.
ΔΕΥΤΕΡΗ ΔΗΜΑΡΧΙΑ (10 ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ 1793 – 28 ΑΥΓΟΥΣΤΟΥ 1794)
Στην θέση του Μπερτράν οι στασιαστές τοποθέτησαν τον ομοϊδεάτη τους Jean Jacques Coindre (1748 – 1793). Όταν τελικά στις 9 Οκτωβρίου η Λυών έπεσε στα χέρια των δημοκρατών, όσοι δημοκρατικοί βρίσκονταν στις φυλακές και δεν είχαν εκτελεστεί όπως ο Σαλιέ, απελευθερώθηκαν. Δύο μόλις ημέρες από την απελευθέρωσή του, ο Μπερτράν ανέλαβε ξανά την δημαρχία, την οποία κράτησε σε όλη την διάρκεια της «ροβεσπιερικής» παντοδυναμίας.
Όταν όμως έπεσε ο Ροβεσπιέρος στις 28 Ιουλίου 1794, από τους οπαδούς του άλλοι καρατομήθηκαν και άλλοι κλείστηκαν στις φυλακές. Ο Μπερτράν, εναντίον του οποίου οι «θερμιδωριανοί» δεν είχαν κάποια σαφή κατηγορία, απλώς υποχρεώθηκε σε παραίτηση, πράγμα που έπραξε στις 28 Αυγούστου και έναν μήνα αργότερα έφυγε για το Παρίσι, ελπίζοντας, μάταια βεβαίως, ότι θα μπορούσε να επηρεάσει διάφορους βουλευτές για μια πιο ανθρώπινη αντιμετώπιση των συμπολιτών του κρατούμενων επαναστατών.
Η «ΣΥΝΩΜΟΣΙΑ ΤΗΣ ΓΚΡΕΝΕΛ»
Μέχρι και το 1796 παρέμεινε στο Παρίσι. Στα τέλη του 1795 προσχώρησε στην φιλο-ιακωβινική οργάνωση «Λέσχη του Πανθέου» («Societe du Pantheon») του Ιταλού επαναστάτη και «ροβεσπιεριστή» Φίλιππου Μπουοναρόττι (Filippo Giuseppe Maria Ludovico Buonarrotti ή Buonarroti, 1761 - 1837) και έζησε από κοντά τα γεγονότα της σύλληψης του Γράκχου Μπαμπέφ και των συντρόφων του της «Συνωμοσίας των Ίσων» (στις 10 Μαϊου 1796 ή 21 Φλορεάλ του έτους 4) και της μεταφοράς τους στα τέλη Αυγούστου στις φυλακές της επαρχιακής πόλης Βαντόμ (Vendome) ως μέτρο ασφαλείας έπειτα από την αποτυχημένη απόπειρα των παρισινών «Ιακωβίνων» να εξεγείρουν τον λαό και να απελευθερώσουν τους κρατούμενους στις 26 Μαϊου 1796 (9η Πραιριάλ του έτους 4).
Στις 9 Σεπτεμβρίου ο Μπερτράν συμμετείχε σε μία νέα απόπειρα των «Ιακωβίνων» να προκαλέσουν λαϊκή εξέγερση και να παρασύρουν μαζί τους το σώμα στρατού που έδρευε στο στρατόπεδο της Γκρενέλ (Grenelle). Όμως τα σχέδιά τους είχαν προδοθεί από χαφιέδες, με αποτέλεσμα πάνω από 100 εξεγερμένοι να πέσουν έξω από τις πύλες του στρατοπέδου κάτω από τα πυρά του ταγματάρχη Μαρλό (Marlo) και περισσότεροι από 800 να συλληφθούν και να καταλήξουν στις φυλακές. Ανάμεσα στους συλληφθέντες ήταν και ο Μπερτράν, που είχε πιαστεί σε ένα αστυνομικό μπλόκο μαζί με τον λυωνέζο ζωγράφο Philippe - Auguste Hennequin (1762 – 1833) και τον Jean - Francois Baby, πρώην αστυνομικό διοικητή του «Επαναστατικού Στρατού της Αριέγης («L' armée révolutionnaire de l' Ariège»). Η ιακωβίνικη απόπειρα της Γκρενέλ ήταν εκείνο που ο Έρνεστ Μπαξ (1911) περιέγραψε ως «το τελευταίο επεισόδιο της Γαλλικής Επανάστασης».
ΔΙΚΗ ΚΑΙ ΕΚΤΕΛΕΣΗ
Οι δίκες έγιναν από έκτακτα στρατοδικεία στις αρχές του Οκτωβρίου 1796. Εκατοντάδες καταδικάστηκαν σε πολυετείς φυλακίσεις και εξορία, ενώ 32 επαναστάτες καταδικάστηκαν αμετάκλητα σε θάνατο και τουφεκίστηκαν τα ξημερώματα της 10ης Οκτωβρίου έξω από το στρατόπεδο της Γκρενέλ. Ανάμεσά τους ήταν και ο Μπερτράν, που, φωνάζοντας «Ζήτω η Δημοκρατία!», έπεσε κάτω από τα πυρά του στρατιωτικού αποσπάσματος σε ηλικία 42 ετών.
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ:
Ernest B. Bax, «The Last Episode of the French Revolution Being a History of Gracchus Babeuf and the Conspiracy of the Equals», London, 1911
P. Bessand - Massenet, « L'attaque de Grenelle. Les communistes en 1796», εκδόσεις «Librarie Hachette», Paris, 1926
Philippe Buonarroti, «Gracchus Babeuf et le Conspiration des Egaux», Paris, 1830
William D. Edmonds, «Jacobinism and the revolt of Lyon, 1789 – 1793», Oxford, 1990
Paul R. Hanson, «Historical Dictionary of the French Revolution», εκδόσεις «Scarecrow Press», Lanham, MD, 2004
Michael L. Kennedy, «The Jacobin clubs in the French Revolution, 1793-1795», Oxford, 2000
Albert Soboul (ed.), «Dictionnaire historique de la Révolution française», Paris, 1989
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου